Zwanger zijn is al een avontuur op zich, maar als je daarnaast ook nog werkt, komt er van alles op je af. Hoe zit het eigenlijk met jouw rechten rondom zwanger en werk? Wat mag je vragen, wat mag je weigeren en hoe zorg je dat je zonder stress (en zonder schuldgevoel!) zwanger kunt zijn én werken?
In deze blog neem ik je mee in de belangrijkste rechten rondom zwangerschap en werk, zodat je precies weet waar je aan toe bent – én zodat je die rechten ook durft te gebruiken.
Jij mag dit wél vragen (en moet dat soms ook)
Laten we eerlijk zijn: wij, vrouwen zijn vaak geneigd om niet te klagen. “Ach, ik red het wel.” Maar tijdens je zwangerschap mag je best wat vaker ‘nee’ zeggen. En dat mag niet alleen, dat staat gewoon zwart-op-wit.
Hier zijn een paar belangrijke rechten rondom zwangerschap en werk die je echt moet kennen:
- Je hebt recht op extra pauzes: minimaal 15 minuten per 4 uur.
- Je mag geen nachtdiensten draaien (vanaf 20 weken, en eerder als je klachten hebt).
- Je hoeft geen zwaar fysiek werk of gevaarlijk werk te doen.
- Je hebt recht op aangepaste werktijden als dat nodig is voor je gezondheid.
- Je mag zonder consequenties naar de verloskundige of gynaecoloog tijdens werktijd.
Wist je dat jouw werkgever verplicht is om ervoor te zorgen dat jij veilig en gezond je werk kunt doen tijdens je zwangerschap? Dat heet ‘zorgplicht’ – en die is wettelijk vastgelegd.
Zwangerschapsverlof. Hoe zit het precies?
Eén van de bekendste rechten rondom zwangerschap en werk is natuurlijk het zwangerschapsverlof. Dit gaat officieel in tussen 4 en 6 weken voor je uitgerekende datum, en duurt in totaal minstens 16 weken.
Klinkt logisch, maar let op: als je kindje te vroeg wordt geboren, gaan de weken vóór de bevalling niet verloren. Die worden gewoon opgeteld bij je verlof na de geboorte. En bij een meerling? Dan krijg je zelfs langer verlof: 20 weken!
Mijn mening. Ken je rechten, en claim ze zonder schaamte
Ik weet nog goed dat ik bij mijn eerste zwangerschap niet durfde te vragen of ik wat minder uren mocht werken. Iedereen deed zo stoer en ik wilde niet “die zeurende zwangere collega” zijn. Maar inmiddels weet ik beter.
Je rechten rondom zwangerschap en werk zijn er niet voor niets. Als jij niet goed voor jezelf zorgt, wie doet het dan wel? Het gaat hier niet alleen om jou, maar ook om je baby. En geloof me: geen werkgever heeft er baat bij als jij omvalt of ziek thuis komt te zitten.
Ik vind dat we als moeders elkaar hierin mogen steunen. Besef dat je niks hoeft te bewijzen. Je werkt niet mínder hard als je gebruik maakt van je rechten – je werkt slimmer, liefdevoller en met respect voor je eigen grenzen.
Wat als je werkgever moeilijk doet?
Helaas zijn er nog steeds werkgevers die lastig doen over zwangerschapsrechten. Ze vragen bijvoorbeeld waarom je zo vaak naar de verloskundige moet, of proberen je extra diensten te laten draaien omdat je “toch nog maar even meedraait”.
Belangrijk om te weten: discriminatie op basis van zwangerschap is verboden. Punt. Als jij merkt dat je ongelijk wordt behandeld omdat je zwanger bent (denk aan minder leuke klussen, geen verlenging van je contract, of vervelende opmerkingen), dan kun je dat melden bij het College voor de Rechten van de Mens. Je staat sterker dan je denkt!
En nee, je hoeft daar geen rechtszaak van te maken – vaak is het al genoeg om te laten weten dat je je rechten rondom zwangerschap en werk kent.
Tips om je rechten op een fijne manier bespreekbaar te maken
We snappen allemaal dat je niet meteen met wetten en regels wilt zwaaien. Hier wat tips om het luchtig én effectief aan te pakken:
- Begin het gesprek positief. “Ik wil heel graag goed blijven functioneren, maar ik merk dat…”
- Benoem wat je wél kunt. Laat zien dat je meedenkt.
- Wees duidelijk. Zeg wat je nodig hebt, en waarom.
- Verwijs naar de wet als het echt nodig is. Dat kan gerust op een rustige toon: “Volgens de richtlijnen van de overheid heb ik recht op…”
Door je rechten rondom zwangerschap en werk rustig en helder te bespreken, krijg je vaak meer begrip dan je denkt.
En na je verlof?
Na je verlof heb je ook rechten! Je mag bijvoorbeeld borstvoedingspauzes nemen, en je werkgever moet een rustige ruimte regelen waar je kunt kolven of voeden. Tot je kindje negen maanden oud is, mag je daar zelfs onder werktijd gebruik van maken.
Ook als je na je verlof weer begint, mag je rustig opbouwen. Misschien heb je even tijd nodig om in het ritme te komen en dat is helemaal oké.
Deel je ervaring met andere mama’s!
Ben jij ook zwanger (geweest) en heb jij je rechten rondom zwangerschap en werk al een keer moeten gebruiken? Of loop je juist tegen dingen aan? Laat het ons weten op onze Instagram of in de reacties! Samen zorgen we ervoor dat moeders zich sterker voelen op de werkvloer.
lees meer hier meer over zwanger en werk
